Yüz siniri işitme organının yer aldığı kemik (temporal kemik) içerisinde karmaşık bir seyir izlemektedir. Bu kemiğin içerisinde kendine ait bir kemik kanalda yer almaktadır. Yüz felci sinirin ödemlenmesi (şişmesi) sonucunda bu kanal içerisinde sıkışması ile ortaya çıkmaktadır. Başlangıçta bu durumun nedeni belli olmayıp buna Bell paralizisi adı verilmişti. Günümüzde bunun viral enfeksiyonlara bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir (örneğin herpes enfeksiyonu). Bunun dışında kaza esnasında kulak kemiğindeki kırıklarda görülebilmektedir. Bu kırıklarda sinirin sıkışabileceği veya nadiren kopabileceği durumlar olmaktadır. Bunların yanında kulak enfeksiyonları sinirde ödem yapabilmektedir. Kolesteatoma sinirin kemik kanalını açıp siniri ödemlendirebilir. Daha nadir olarak yüz sinirinin kılıfından gelişen tümörler de yüz felcine neden olabilmektedir. Kulak kemiğinin dışında nadiren tükrük bezi tümörleri de yüz felci yapabilmektedir. Yüz felci ameliyatlar sonucunda da ortaya çıkabilmektedir.
Detaylı bir muayene, işitme testi, ilaçlı MR ve tomografi tetkikleri ile hasta değerlendirilir. Yukarıda bahsedilen hastalıkların hangisine bağlı olduğu anlaşıldıktan sonra uygun tedavi planlanır.
Tedavi
Önceleri Bell paralizisinde (nedeni bilinmeyen yüz felci) çok sıklıkla ameliyat yapılmaktaydı. Günümüzde kortizon tedavisi ile bu ameliyata olan ihtiyaç çok büyük oranda azalmıştır. Kortizon ödemlenmiş (şişmiş) olan sinirin normal yapısına dönmesine yardım ederek, yüz felcinin iyileşmesini sağlamaktadır. Aradan 2 ay geçmesine rağmen hiç düzelme görülmeyen hastalarda ameliyat düşünülebilir. Ameliyatta yüz sinirinin kemik kanalı açılarak sinir üzerindeki baskı ortadan kaldırılmaktadır.
Kırık sonucu yüz felci geçiren hastalar tomografi ile değerlendirilmektedir. Yüz felci kaza anında ortaya çıkmışsa, bir kesi düşünülerek en kısa zamanda operasyon planlanmalıdır. Kazadan günler sonra ortaya çıkan bir yüz felci durumunda kortizon tedavisi verilmelidir.
Enfeksiyon sonrası meydana gelen yüz felcinde damardan antibiotik ve kortizon tedavisi başlanmalıdır. Hastada kolesteatomaya bağlı yüz felci gelişmiş ise hasta aynı gün veya bir sonraki gün opere edilerek sinir üzerinde kolesteatomanın yaptığı baskı ve tahribat düzeltilmelidir.
Tümörlere bağlı gelişen yüz felcinde durum biraz daha farklıdır. Yüzde kısmen bir hareket var ise, sinirin kemik kanalını açarak siniri rahatlatma ameliyatı önerilir. Bu işlem esnasında tümörün bir kısmı çıkartılabilirse alınıp patolojiye gönderilmesi gerekmektedir. Ancak sinir bu tümörden ayırdedilemiyorsa siniri zedeleme olasılığı nedeniyle yapılmaması gerekmektedir. Bu tümörün MR ile takip edileceği, büyüme veya yüz felci olması durumunda tamamen çıkartılıp araya sinir yaması yapılması gerektiği anlatılmalıdır. Bu durumda yüzde bir miktar sekel kalacağı belirtilir.
Yüzde hiç hareket yoksa (tam felç hali), tümörün çıkartılıp araya sinir yaması konulması gerekmektedir. Bu durumda yüzde bir sekel kalacağı hastaya anlatılmalıdır.
Ameliyat sonrası ortaya çıkan yüz felci durumunda, gerekli incelemeler yapılarak sinir zedelenmesi düşünülüyorsa hemen ameliyata alınmalıdır. Sinirin şişmesi sonucu ortaya çıkmışsa kortizon ile takip planlanabilir. Bir zedelenme olmuşsa yüzde bir miktar sekel kalacağı hastalara anlatılmalıdır.
Komplikasyonlar:
İşitmede nadiren tam kayıp olabileceği ve denge sisteminin çok yakın olması nedeniyle nadiren denge sisteminin etkilenebileceği ve başdönmesi ortaya çıkabileceği belirtilmelidir.